Het pand Herenstraat 15 Utrecht staat nu te koop op Funda

Binnen twee dagen al meer dan 10.000 views – een indrukwekkend aantal. Voor mij heeft dit adres een bijzondere betekenis: het was namelijk de allereerste vestiging van Mozaiek.

De zwart wit foto in de kelder van 1995-1996 en daarna de foto van vandaag 27-8-2025, 30 jaar later.

De zon in de Herenstraat kwart voor vier ’s middags 27-8-2025 ☀️☀️☀️

In augustus 1995 (30 jaar terug!) stond ik met het huurcontract van de begane grond + kelder bij de Kamer van Koophandel om Mozaiek officieel in te schrijven. Toen werkte ik nog in loondienst bij Slachtofferhulp Nederland. Pas na 16 weken vertelde ik mijn collega’s dat ik zwanger was – ik trakteerde op taart met een Zwitsal-babyhoofd erop. De verbouwing van Herenstraat 15 volgden ze op afstand; ik gebruikte mijn vakantiedagen om tijd in mijn nieuwe zaak te steken. Tot vier weken voor de uitgerekende datum werkte ik door. In de lunchpauzes trok ik me even terug naar het archief, waar een stretcher stond zodat ik kon liggen en soms zelfs even slapen. Pas toen de gevel opnieuw werd geverfd zeiden mijn collega’s : wat een leuk pand!

De verbouwing zelf was een avontuur. Mijn beide zwagers hielpen mee met het slopen van gipswandjes, voorbereiden van de elektra en het uitdiepen van de kelder. De verhuurder was Anton Ossendrijver, die samen met zijn vrouw een schildersbedrijf en verfspeciaalzaak in Houten had. Anton had het pand in verhuurde staat overgenomen nadat een klant van zijn bedrijf zijn verplichtingen niet was nagekomen. Hij kon heerlijk onderuit zakken, zijn trompet erbij pakken en stevig blazen – zonder zich druk te maken over ingewikkeld gedoe.

Anton betaalde de betonnen vloer in de kelder; ik zorgde ervoor dat die werd betegeld. De geel-witte glazuurtegels zouden niet slijtvast zijn, maar ik vond de combinatie met de oude terracotta tegels prachtig, en maakte er geen probleem van. Onder de vloer ontdekten we dat er soms wel drie of vier lagen tegels over elkaar heen lagen.

Keramiekspecialist Bart Kluuk dateerde de oudste tegels tussen 1600 en 1700. Een groot deel was ongeglazuurd, van rode klei, maar er zaten ook exemplaren tussen met glazuur in zwart, okergeel, wit en groen. Daarnaast vonden we natuursteentegels, die vroeger als tussenlaag werden gebruikt om te voorkomen dat het grondwater optrok in de poreuze terracotta stenen van het keldergewelf. Soortgelijke tegels worden op meer plekken in Utrecht aangetroffen. Destijds werd een prachtvloer met motieven blootgelegd op de Mariaplaats. Deze vloer is geconserveerd en er staat nu een appartementencomplex boven.

Tussen de aarde lagen ook botten. Volgens Bart waren die waarschijnlijk van een koe of varken. Officieel mocht er in de stad niet worden geslacht, maar dat verbod werd vaak genegeerd – de resten verdwenen gewoon in de grond, weg uit het zicht.

De geschiedenis van dit deel van Utrecht gaat echter nog veel verder terug. Al in 1335 wordt het gebied ten noorden van de Oude Munsterkerk genoemd in een oorkonde. Eeuwen later stond hier het Jeruzalemklooster, dat uiteindelijk verboden en opgeheven werd. De omliggende grond werd verkaveld en verkocht als bouwgrond – het begin van de Herenstraat. De eerste concrete stukken in het stadsarchief die naar de straat verwijzen, dateren uit de 17e eeuw. Zo zijn er documenten bewaard over Herenstraat 17 die rond 1660 teruggaan.

Herenstraat 15 maakt dus deel uit van een straat met een gelaagde geschiedenis: van middeleeuwse kerkgrond naar klooster, van bouwgrond naar woonhuizen, van terracotta keldertegels uit de 17e eeuw tot mijn allereerste winkelruimte voor Mozaiek.

Journaliste Anka van Voorthuijsen schreef destijds een artikel over de opening van de winkel in Het Utrechts Nieuwsblad. Onze dochters zijn ongeveer even oud. Op de foto bij het artikel was ik hoogzwanger – april 1996, kort voordat ik in mei beviel. Vanaf de opening werkte ik zelf drie dagen per week in de winkel, op donderdag, vrijdag en zaterdag. De overige dagen was ik nog in loondienst, waardoor Mozaiek in het begin maar beperkt open was.

Het exacte verschijningsmoment van dat artikel moet ik nog opzoeken, ergens thuis zwerft nog een knipsel rond. Onlangs vond ik wel de openingsspeech van Bart terug. Een leuk detail uit die tijd: in 1996 werden de meeste foto’s in dagbladen nog zwart-wit gedrukt. Pas bij weekbladen als Vrij Nederland verscheen er al kleurendruk.

En zo markeert Herenstraat 15 niet alleen het begin van een nieuwe fase in mijn eigen leven als moeder, maar ook de start van Mozaiek. Een pand gebouwd op eeuwenoude kloostergrond, vol lagen geschiedenis, waar ik mijn eerste tegels verkocht – en waar een idee werkelijkheid werd.